Văn học Việt Nam: một hành trình văn hiến
Văn học Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện tư tưởng, tình cảm và quan niệm về chính trị, văn hóa, đạo đức và thẩm mỹ của con người Việt Nam. Từ xa xưa đến nay, văn học Việt Nam đã trải qua một cuộc hành trình văn hiến, gắn liền với lịch sử, chính trị, văn hoá và xã hội của đất nước.
Ba thời kỳ văn học Việt Nam
Văn học Việt Nam đã phát triển qua ba giai đoạn chính:
Văn học trung đại
Văn học trung đại Việt Nam được viết bằng chữ Hán và chữ Nôm. Văn học chữ Hán đã hình thành từ thế kỷ X, là kết quả của việc nhân dân ta tiếp nhận học thuyết từ phương Đông và hệ thống thi pháp, thể loại của văn học trung đại Trung Quốc. Nhiều tác phẩm chính thống và nhân đạo đã được sáng tác trong giai đoạn này.
Văn học chữ Nôm phát triển mạnh từ thế kỷ XV và đạt đỉnh cao vào cuối thế kỷ XVIII - đầu thế kỷ XIX. Là kết quả của lịch sử phát triển văn hóa dân tộc, văn học chữ Nôm đã giúp hình thành nên các thể loại văn học dân tộc và gắn với những truyền thống của văn học trung đại. Truyện Kiều của Nguyễn Du là tác phẩm tiêu biểu trong giai đoạn này.
Văn học hiện đại
Văn học hiện đại đã bước vào quỹ đạo của văn học Việt Nam từ đầu những năm 30 của thế kỷ XX. Văn học hiện đại chủ yếu được viết bằng chữ Quốc ngữ, và đã có một số đặc trưng nổi bật. Xuất hiện đội ngũ sáng tác chuyên nghiệp, văn học hiện đại mang đến những thể loại văn học mới và mang tính chất hiện thực. Văn học hiện đại đã tạo ra nhiều tác phẩm đa dạng và phong phú.
Văn học Việt Nam và những mối quan hệ đa dạng
Văn học Việt Nam thể hiện tư tưởng, tình cảm, quan niệm về chính trị, văn hóa, đạo đức, thẩm mỹ của con người Việt Nam thông qua nhiều mối quan hệ đa dạng.
Con người Việt Nam trong quan hệ với thế giới tự nhiên
Văn học Việt Nam đã theo dõi và miêu tả quá trình ông cha ta nhận thức, cải tạo và chinh phục thế giới tự nhiên. Văn học dân gian đã kể lại những câu chuyện về những thành tựu lớn mà con người Việt Nam đã đạt được trong việc thích ứng với thiên nhiên.
Con người Việt Nam trong quan hệ quốc gia dân tộc
Văn học Việt Nam đã phản ánh tinh thần yêu nước, tình yêu làng xóm, lòng nhân ái và quan niệm về quốc gia dân tộc. Văn học đã tố cáo và phê phán các thế lực chuyên quyền, đồng thời hiển thị sự cảm thông đối với những người bị áp bức trong xã hội.
Con người Việt Nam trong quan hệ xã hội
Văn học Việt Nam đã lên tiếng tố cáo các thế lực chuyên quyền và bày tỏ sự cảm thông sâu sắc với những người dân bị áp bức trong xã hội có giai cấp đối kháng. Điều này đã đóng góp vào sự hình thành chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa nhân đạo trong văn học dân tộc.
Con người Việt Nam và ý thức về bản thân
Văn học đã ghi lại quá trình tìm kiếm, lựa chọn các giá trị để hình thành đạo lí làm người của dân tộc Việt Nam. Trung tâm của văn học, bất kể là cộng đồng hay cá nhân, đã có những giá trị và cách phản ánh riêng. Xu hướng chung của sự phát triển văn học dân tộc là xây dựng một đạo lí làm người với nhiều phẩm chất tốt đẹp như nhân ái, thuỷ chung, tình nghĩa, vị tha và giàu đức hi sinh.
Kết luận
Văn học Việt Nam là một phần quan trọng trong văn hoá dân tộc. Học văn học dân tộc không chỉ đơn thuần là để bồi dưỡng nhân cách, đạo đức, tình cảm, quan niệm thẩm mỹ và trau dồi tiếng mẹ đẻ, mà còn là một hành trình khám phá văn hóa và sự phát triển của con người Việt Nam.
