Vấn đề đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học ở bậc THCS luôn được các nhà giáo dục quan tâm. Xét một cách tổng thể, mọi phương pháp và hình thức tổ chức dạy học đều nhấn mạnh vai trò của người học. Điều quan trọng là không chỉ coi học sinh là những người tiếp nhận thông tin mà còn khuyến khích họ trở thành những chủ thể tích cực trong quá trình học tập.
Hiện nay, chúng ta thường ghi chép thông tin bằng cách sử dụng các kí tự, đường thẳng, con số. Tuy nhiên, cách ghi chép này chỉ sử dụng một nửa của bộ não - não trái, trong khi não phải giúp chúng ta xử lí thông tin về nhịp điệu, màu sắc, không gian và cách nhìn tổng thể của vấn đề.
Sơ đồ tư duy, hay còn được gọi là bản đồ tư duy, lược đồ tư duy là một hình thức ghi chép nhằm tìm hiểu sâu hơn, mở rộng một ý tưởng, tóm tắt những ý chính của một nội dung và hệ thống hoá một chủ đề. Sự kết hợp giữa hình ảnh, đường nét, màu sắc và chữ viết trong sơ đồ tư duy kích thích sự hứng thú học tập và khả năng sáng tạo của học sinh. Đồng thời, nó giúp tối đa hóa khả năng ghi nhớ của bộ não, rèn luyện cách xác định chủ đề và phát triển ý chính, ý phụ một cách logic. Khi vẽ sơ đồ tư duy, học sinh không chỉ nhận thông tin mà còn phải suy nghĩ, giải thích và kết nối thông tin với hiểu biết của mình. Điều quan trọng hơn cả là học sinh học được cách tổ chức thông tin và ý tưởng một cách logic.
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy học
Dạy học sử dụng sơ đồ tư duy tiếp thu kinh nghiệm quốc tế và kế thừa các phương pháp dạy học tích cực. Việc áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy học không yêu cầu đầu tư nhiều thời gian và kinh phí. Chúng ta có thể sử dụng phấn màu, bút màu, giấy, bìa hoặc thậm chí mặt sau của tờ lịch để vẽ sơ đồ. Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể sử dụng phần mềm MindMap để thiết kế sơ đồ tư duy và đẩy mạnh công nghệ thông tin trong dạy học.
Vậy làm thế nào để sử dụng sơ đồ tư duy một cách hiệu quả trong giờ dạy Toán? Đó là câu hỏi làm tôi luôn băn khoăn và tìm tòi. Qua quá trình tự học, tự bồi dưỡng và trải nghiệm trong quá trình dạy học, tôi đưa ra sáng kiến: Sử dụng kĩ thuật sơ đồ tư duy để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy môn Toán lớp 7 ở trường THCS Đông Tiến.
Dạy học Toán lớp 7 có thể trở nên thú vị và cung cấp trải nghiệm học tập tích cực cho học sinh thông qua việc sử dụng sơ đồ tư duy. Học sinh có cơ hội thể hiện khả năng sáng tạo, tư duy logic và tổ chức thông tin một cách khoa học. Đồng thời, sự áp dụng của công nghệ thông tin trong việc thiết kế sơ đồ tư duy cũng giúp học sinh làm quen với việc sử dụng công nghệ trong học tập.
Với việc áp dụng sơ đồ tư duy, giáo viên có thể thay đổi phương pháp dạy học và khuyến khích sự tương tác và sáng tạo của học sinh. Hình ảnh và màu sắc trong sơ đồ tư duy làm cho bài học trở nên sinh động và thu hút sự chú ý của học sinh. Thông qua việc vẽ sơ đồ, học sinh phát triển khả năng tư duy lập luận, tư duy nhìn tổng quan và xây dựng mối liên hệ giữa các khái niệm.
Với những lợi ích mà sơ đồ tư duy mang lại, chúng ta nên khuyến khích và áp dụng phương pháp này trong dạy học Toán lớp 7. Sử dụng sơ đồ tư duy sẽ giúp phát triển tính tích cực và tiềm năng học tập của học sinh, từ đó tạo ra môi trường học tập sáng tạo và hiệu quả.
