Giới thiệu
Bạn đã từng tự hỏi về khái niệm "Giáo dục hướng nghiệp" trong lĩnh vực tư vấn nghề nghiệp? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan về giáo dục hướng nghiệp, tại sao nó quan trọng và làm thế nào để nâng cao kiến thức và kỹ năng trong lĩnh vực này.
Định nghĩa
Giáo dục hướng nghiệp, theo tác giả Col McCowan trong cuốn sách "Dẫn nhập về Giáo Dục Hướng Nghiệp và Phát Triển Nghề Nghiệp," có vai trò thiết yếu trong việc giúp học sinh tiếp cận kiến thức về nghề nghiệp từ nhỏ. Nó có thể được tích hợp vào chương trình giáo dục chính hoặc tổ chức thành các chương trình ngoại khóa.
Giáo viên giáo dục hướng nghiệp cần phải sở hữu những kỹ năng khác biệt so với những người tư vấn cá nhân. Mục tiêu chung của họ là giúp học sinh hiểu về bản thân, hiểu về nghề nghiệp, lập kế hoạch nghề nghiệp và thực hiện các kế hoạch này một cách hiệu quả.
Để hiểu rõ hơn về vai trò của giáo dục hướng nghiệp, hãy xem mô hình cung cấp dịch vụ hướng nghiệp dưới đây:
Mô hình cung cấp dịch vụ hướng nghiệp. Bản quyền bản dịch và điều chỉnh thuộc về Hướng nghiệp Sông An, của tác giả McCowan, 2012. Truy xuất từ huongnghiepsongan.com. Bản quyền dựa trên thỏa thuận của Hướng nghiệp Sông An và các bên liên quan.
Theo mô hình này, giáo dục hướng nghiệp là một phần quan trọng của chương trình giáo dục, trong đó trường học và các tổ chức cung cấp dịch vụ hướng nghiệp giúp học sinh tiếp cận kiến thức và phát triển kỹ năng nghề nghiệp thông qua các lớp học nhỏ, các sự kiện hướng nghiệp tổ chức tại toàn trường như hội chợ nghề nghiệp, ngày hội tuyển sinh, ngày hội du học, vv.
Giáo dục hướng nghiệp giúp trường học đưa kiến thức về nghề nghiệp đến số lượng lớn học sinh trong thời gian ngắn, đóng góp vào việc phát triển nghề nghiệp của học sinh. Thay vì tư vấn cá nhân cho từng học sinh về hiểu mình thông qua mật mã Holland, trường học có thể tổ chức một buổi dạy kéo dài hai tiếng cho 100 học sinh về chủ đề này.
Lý do
Đối với một chuyên gia giáo dục hướng nghiệp, để có thể sống bằng nghề tư vấn nghề nghiệp, không chỉ cần có những kỹ năng tư vấn cá nhân mà còn cần có những kỹ năng giáo dục hướng nghiệp.
Lý do chính là với ngân sách hạn chế, hầu hết các cơ sở giáo dục muốn dạy cho học sinh về nghề nghiệp một cách nhanh chóng và hiệu quả. Họ không có ngân sách để tuyển dụng nhiều nhân viên tư vấn nghề nghiệp cá nhân. Họ cũng muốn có kết quả để tổ chức xem xét, cho cha mẹ học sinh xem hoặc sử dụng cho công tác tuyển sinh.
Khung năng lực dành cho chuyên viên hướng nghiệp tại Nam Phi, nơi có nền giáo dục hướng nghiệp gần gũi với Việt Nam nhất, đã xác định một trong những năng lực cốt lõi và năng lực chuyên biệt là:
- Cung cấp dịch vụ phát triển nghề nghiệp hiệu quả (Phục vụ khách hàng / Sự kiện / Dự án / Chương trình phát triển)
- Giáo dục phát triển nghề nghiệp (Sự kiện / Dự án / Chương trình phát triển)
Các chuyên viên hướng nghiệp tại Việt Nam đang được tài trợ bởi Học viện Phát triển Nghề nghiệp Sông An (APCDA Việt Nam) trong việc xây dựng khung năng lực phát triển nghề nghiệp dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế. Kết quả đầu tiên của dự án này dự kiến sẽ được ra mắt vào cuối năm 2020.
Tóm lại, để làm việc trong lĩnh vực phát triển nghề nghiệp, một chuyên viên hướng nghiệp cần phải có kiến thức và kỹ năng để thực hiện công việc giáo dục hướng nghiệp một cách hiệu quả.
Trải nghiệm cá nhân
Tôi được đào tạo trở thành một chuyên gia tư vấn nghề nghiệp trong chương trình Thạc sỹ Tư vấn Tâm lý tại Mỹ. Mặc dù đã học về giáo dục hướng nghiệp, nhưng đó không phải là điểm mạnh của tôi. Rất may, khi bắt đầu công việc, tôi có cơ hội học hỏi thêm và rèn luyện trong một môi trường giáo dục Úc - một nơi nổi tiếng về hiệu quả của các chương trình giáo dục hướng nghiệp cho tất cả.
Một ngày nọ tại Úc, tôi đã gặp một người thầy, cũng chính là tác giả của cuốn sách mà tôi đã giới thiệu ở phần trên. Ông đã đặt cho tôi hai câu hỏi:
- Nếu tôi làm việc hết công suất, trong một năm, tôi có thể giúp bao nhiêu sinh viên trong trường?
- Vậy còn những người còn lại cần sự giúp đỡ, tôi sẽ làm gì cho họ?
Từ đó, tôi đã bị thuyết phục và thay đổi cách suy nghĩ để có thể giúp tất cả những ai cần giúp một cách hiệu quả nhất. Điều này có nghĩa là phần lớn học sinh sẽ tiếp cận kiến thức về nghề nghiệp thông qua các nguồn tài nguyên và chương trình giáo dục hướng nghiệp. Sau khi đã qua các bước này, nếu một cá nhân vẫn cần tư vấn cá nhân, tôi sẽ ngồi xuống với họ. Khi đó, cuộc tư vấn sẽ rất hiệu quả.
Học & Hành
Với những người đang làm việc trong lĩnh vực giáo dục, đặc biệt là trong vai trò giáo viên, việc học thêm về giáo dục hướng nghiệp sẽ dễ dàng hơn cho những người từ các lĩnh vực khác chuyển sang (tư vấn, nhân sự, vv.)
Tôi khuyến khích bạn thực hiện các bước sau:
- Thấu hiểu và chấp nhận vai trò quan trọng của giáo dục hướng nghiệp nếu bạn đam mê nghề này.
- Học tất cả những gì có thể trong khóa học cơ bản về giáo dục hướng nghiệp.
- Học thêm từ bạn bè trong khóa học, đặc biệt là những người là giáo viên.
- Tham gia các khóa học bên ngoài, đặc biệt là các khóa học về Thang Bloom và cách xây dựng giáo án.
- Thực hành càng sớm càng tốt và cố gắng tham gia cùng người khác thay vì làm một mình. Khi thực hành cùng người khác, bạn có thể học hỏi từ họ và họ cũng có thể học hỏi từ bạn, chúng ta có thể trao đổi và cùng nhau phát triển trong quá trình này.
- Cuối cùng, tham gia vào các nhóm giám sát để có cơ hội xem lại, suy ngẫm và giúp nhau bổ sung kiến thức hoặc khắc phục nhược điểm về kỹ năng.
Kết luận
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm, lý do và phương pháp để nâng cao kiến thức và kỹ năng về giáo dục hướng nghiệp trong lĩnh vực giáo dục và tư vấn nghề nghiệp. Chúc bạn thành công trên hành trình mới này!
Phoenix Ho
Tài liệu tham khảo:
- McCowan, C., McKenzie, M. & Shah, M. (2019). Dẫn nhập về Giáo Dục Hướng Nghiệp và Phát Triển Nghề Nghiệp (Bảo Khanh, Lê Khương, & Phương Uyên, Dịch giả). NXB Saigon Books. (Bản chính xuất bản năm 2017 tại Úc).
- Thăm trang vào 15 tháng 5, 2020
