Nhằm giúp học sinh nắm vững kiến thức môn Sinh học lớp 12 để chuẩn bị cho kỳ thi THPT Quốc gia năm 2021, chúng tôi sẽ giới thiệu với bạn bài học "Quần thể sinh vật và mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể". Bài học này sẽ cung cấp đầy đủ và chi tiết nội dung lý thuyết, câu hỏi trắc nghiệm và giải các bài tập trong sách giáo trình Sinh học 12.
A. Lý thuyết bài học
I. Quần thể sinh vật và quá trình hình thành quần thể
- Quần thể sinh vật là tập hợp các cá thể cùng loài, sinh sống trong cùng một không gian và thời gian nhất định, có khả năng sinh sản và tạo ra thế hệ mới.
- Quá trình hình thành quần thể xảy ra khi một số cá thể cùng loài phát tán đến môi trường sống mới và dần dần thích nghi với điều kiện sống. Từ đó, các cá thể hình thành các mối quan hệ sinh thái và quần thể ổn định, thích nghi với môi trường.
II. Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể
- Quan hệ hỗ trợ
- Quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể đảm bảo sự tồn tại ổn định và tăng khả năng sống sót và sinh sản của các cá thể.
- Ví dụ: Cây thông nhựa liền rễ nhau để sinh trưởng nhanh và chịu hạn tốt hơn, chó rừng hỗ trợ nhau trong đàn để bắt mồi và tự vệ tốt hơn.
- Quan hệ cạnh tranh
- Quan hệ cạnh tranh xảy ra khi các cá thể trong quần thể tranh giành thức ăn, nơi sống và các nguồn sống khác.
- Quan hệ cạnh tranh đảm bảo số lượng và sự phân bố của các cá thể trong quần thể phù hợp với nguồn sống và không gian sống, đảm bảo sự tồn tại và phát triển của quần thể.
B. Câu hỏi trắc nghiệm
Cùng kiểm tra kiến thức của bạn với các câu hỏi sau:
- Nhóm cá thể nào dưới đây là một quần thể?
- Cây trong vườn.
- Cây cỏ ven bờ hồ.
- Cá chép và cá vàng trong bể cá cảnh.
- Đàn cá rô trong ao.
- Tập hợp sinh vật nào sau đây là quần thể sinh vật?
- Tập hợp cây cỏ đang sống trên đồng cỏ Châu Phi.
- Tập hợp các chép đang sống ở Hồ Tây.
- Tập hợp bướm đang sinh sống trong rừng Cúc Phương.
- Tập hợp chim đang sinh sống trong vườn rừng Quốc Gia Ba Vì.
- Trong các đặc điểm sau, những đặc điểm nào có thể có ở một quần thể sinh vật sinh sản hữu tính?
- Quần thể bao gồm nhiều cá thể sinh vật.
- Quần thể là tập hợp của các cá thể cùng loài.
- Các cá thể trong quần thể có khả năng giao phối với nhau.
- Quần thể gồm nhiều cá thể cùng loài phân bố ở các nơi xa nhau.
- Các cá thể trong quần thể có kiểu gen hoàn toàn giống nhau.
- Quần thể có thể có khu vực phân bố rộng, không giới hạn bởi các chướng ngại của thiên nhiên như sông núi biển.
- Quần thể được xác định chính xác là có những đặc điểm nào sau đây?
- Sinh sống trong cùng một khu vực.
- Thuộc cùng một loài.
- Có mật độ không đổi và phân bố đồng đều.
- Quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể là?
- Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài hỗ trợ lẫn nhau trong các hoạt động sống.
- Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài cạnh tranh lẫn nhau trong các hoạt động sống.
- Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài ăn lẫn nhau trong các hoạt động sống.
- Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài tranh giành lẫn nhau trong các hoạt động sống.
- Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài hỗ trợ lẫn nhau trong các hoạt động sống là?
- Quan hệ cạnh tranh.
- Quan hệ hỗ trợ.
- Quan hệ đối kháng.
- Quan hệ ức chế - cảm nhiễm.
- Hiện tượng liền rễ ở các cây thông thể hiện mối quan hệ?
- Hỗ trợ.
- Cạnh tranh.
- Cộng sinh.
- Hợp tác.
- Ví dụ nào sau đây nói về mối quan hệ hỗ trợ cùng loài?
- Khi thiếu thức ăn, ở một số động vật sử dụng cá thể cùng loài làm thức ăn.
- Hiện tượng liền rễ ở hai cây sen trong đầm mọc gần nhau.
- Chim nhạn bể và chim cò cùng làm tổ chung.
- Các con đực tranh giành con cái trong mùa sinh sản.
- Khi nói về quan hệ hỗ trợ cùng loài, phát biểu nào sau đây sai?
- Ở nhiều quần thể thực vật, những cây sống theo nhóm chịu đựng được gió bão tốt hơn những cây cùng loài sống riêng rẽ.
- Hỗ trợ cùng loài chỉ xuất hiện khi mật độ cá thể trong quần thể tăng lên quá cao.
- Quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể đảm bảo cho sự tồn tại một cách ổn định và khai thác được tối ưu nguồn sống của môi trường.
- Quan hệ hỗ trợ cùng loài thể hiện qua hiệu quả nhóm.
- Trong các phát biểu sau, có bao nhiêu phát biểu đúng về mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể?
- Quan hệ hỗ trợ trong quần thể đảm bảo cho quần thể thích nghi tốt hơn với điều kiện của môi trường.
- Quan hệ hỗ trợ trong quần thể đảm bảo cho quần thể khai thác được nhiều nguồn sống.
- Quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể thể hiện qua hiệu quả nhóm.
- Quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể làm tăng khả năng sống sót và sinh sản của các cá thể.
- Ý nào KHÔNG ĐÚNG đối với động vật sống thành bầy đàn trong tự nhiên?
- Có lợi trong công việc tìm kiếm thức ăn.
- Phát hiện kẻ thù nhanh hơn.
- Tự vệ tốt hơn.
- Thường xuyên diễn ra sự cạnh tranh.
- Phát biểu nào sau đây là đúng nhất khi nói về "hiệu quả nhóm" của quần thể?
- Là sự tập trung của một nhóm các cá thể trong quần thể.
- Là lợi ích mang lại do sự hỗ trợ của các cá thể trong quần thể.
- Là hiệu quả của một nhóm cá thể có khả năng sinh sản trong quần thể.
- Là lợi ích do một nhóm cá thể từ bên ngoài mang lại cho quần thể.
- Quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể là?
- Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài hỗ trợ lẫn nhau trong các hoạt động sống.
- Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài tranh giành lẫn nhau trong các hoạt động sống.
- Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài liên kết với nhau trong các hoạt động sống.
- Là các hiện tượng liền rễ, săn mồi theo nhóm...
- Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài tranh giành lẫn nhau trong các hoạt động sống là?
- Quan hệ cạnh tranh.
- Quan hệ hỗ trợ.
- Quan hệ đối kháng.
- Quan hệ ức chế - cảm nhiễm.
- Có bao nhiêu ví dụ sau đây là biểu hiện của quan hệ cạnh tranh trong quần thể?
- Bồ nông xếp thành hàng để bắt được nhiều cá hơn.
- Các cây bạch đàn mọc dày khiến nhiều cây bị còi cọc và chết dần.
- Linh dương và bò rừng cùng ăn cỏ trên một thảo nguyên.
- Cá mập con sử dụng trứng chưa nở làm thức ăn.
- Cá đực sống dưới biển sâu kí sinh ở con cái cùng loài.
- Ví dụ nào sau đây không phải là mối quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể?
- Các cây ngô mọc gần nhau có hiện tượng tự tỉa thưa.
- Các con cò cái trong đàn tranh giành nhau nơi làm tổ.
Giờ là lúc bạn kiểm tra đáp án. Hãy kiên nhẫn và tự tin!
Đáp án:
- Đáp án: D. Đàn cá rô trong ao.
- Đáp án: B. Tập hợp các chép đang sống ở Hồ Tây.
- Đáp án: A. (2), (3), (6).
- Đáp án: C. Chỉ 1 và 2.
- Đáp án: A. Là mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài hỗ trợ lẫn nhau trong các hoạt động sống.
- Đáp án: B. Quan hệ hỗ trợ.
- Đáp án: A. Hỗ trợ.
- Đáp án: B. Khi thiếu thức ăn, ở một số động vật sử dụng cá thể cùng loài làm thức ăn.
- Đáp án: B. Hỗ trợ cùng loài chỉ xuất hiện khi mật độ cá thể trong quần thể tăng lên quá cao.
- Đáp án: B. Các phát biểu đúng là: (1), (2), (3), (4).
- Đáp án: D. Thường xuyên diễn ra sự cạnh tranh.
- Đáp án: B. Là lợi ích mang lại do sự hỗ trợ của các cá thể trong quần thể.
- Đáp án: A. Mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài tranh giành lẫn nhau trong các hoạt động sống.
- Đáp án: A. Quan hệ cạnh tranh.
- Đáp án: D. Các ví dụ phù hợp là 2, 4, 5.
- Đáp án: A. Các cây ngô mọc gần nhau có hiện tượng tự tỉa thưa.
Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về quần thể sinh vật và mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể. Hãy cùng tiếp tục học tập và nắm vững kiến thức Sinh học 12 để đạt kết quả tốt trong kỳ thi THPT Quốc gia năm 2021.
