Ảnh: Xạ Can là loại dược liệu có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe con người
Tổng quan về cây xạ can
Cây Xạ Can (tên khoa học: Belamcanda chinensis Lem) hay còn được gọi là cây rẻ quạt, ô phiến, biển trúc, thảo khương,... là một loại dược liệu quý dạng cây thảo, thân rễ mọc bò và sống dai. Lá Xạ Can dài từ 20 - 40cm, rộng từ 15 - 20mm, hình mác dài, mọc thẳng đứng xen kẽ 2 hàng và có thể cao đến 1m. Hoa Xạ Can màu vàng cam điểm đốm tím, mọc theo cụm (thường 3 nhị 1 cụm), có cuống. Quả Xạ Can có hình trứng 3 van màu xanh đen, chiều dài từ 23 - 25cm.
Ảnh: Mọi bộ phận trên cây Xạ Can (rẻ quạt) đều được sử dụng để chữa bệnh
Xạ Can dễ sinh trưởng nên có thể bắt gặp ở mọi nơi. Tuy nhiên, đa phần loại cây này tập trung nhiều ở các nước châu Á như: Ấn Độ, Lào, Philippin, Nhật Bản, Trung Quốc,... Ở Việt Nam, cây Xạ Can mọc hoang và được trồng làm cảnh ở các tỉnh thành như: Lạng Sơn, Lào Cai, Hòa Bình, Hà Nội,...
Theo Y học cổ truyền, thân và rễ của cây Xạ Can thường được sử dụng làm thuốc chữa bệnh do chứa một số thành phần như: Irigenin, Polysaccharide, Tectoridin, Irisflorentin, Noririsflorentin, Iristectoriginin A, Methylpyrrolidone,... Nhờ đó, việc sử dụng cây Xạ Can có rất nhiều công dụng khác nhau, dưới đây là một vài thông tin giúp bạn hiểu rõ cây Xạ Can có tác dụng gì.
Công dụng của cây Xạ Can (Rẻ Quạt)
Cải thiện nội tiết và tăng tuyến nước bọt
Các nghiên cứu gần đây cho thấy: "Polysaccharide và acid hữu cơ trong cây Xạ Can có khả năng tăng cường chức năng tuyến giáp, cải thiện nội tiết và tăng tuyến nước bọt." Polysaccharide là một loại đường chuyên biệt (đường đa), không có vị ngọt và không bị phân giải hay tiêu hóa trong cơ thể người. Một số loại Polysaccharide có tính chất tương tự hormone estrogen, cân bằng nội tiết tố estrogen ở nữ giới.
Ảnh: Polysaccharide trong Xạ Can có khả năng cải thiện và cân bằng nội tiết hiệu quả
Bên cạnh đó, acid hữu cơ trong Xạ Can cũng có tác dụng tích cực tối với nội tiết và tuyến nước bọt. Acid hữu cơ là một loại chất tự nhiên, có khả năng chống viêm và chống oxy hóa cao, giúp cân bằng estrogen, giảm các triệu chứng đau nhức và phục hồi chức năng tuyến nước bọt.
Giải nhiệt
Trong cây Xạ Can, các hợp chất flavonoid và terpenoid được chứng minh có tính năng giải nhiệt và làm dịu cơn đau tức thì. Flavonoid là hợp chất có tính chống oxy hóa và kháng viêm, được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm và dược liệu, bao gồm cây Xạ Can. Terpenoid là một hợp chất tự nhiên, có tác dụng giảm đau và giải nhiệt, cũng như giảm căng thẳng và hỗ trợ điều trị các triệu chứng liên quan đến rối loạn cảm xúc.
Kháng viêm, kháng virus
Nghiên cứu trên NIH cho thấy: Flavonoid từ cây Xạ Can có tính kháng viêm, kháng virus, có thể hỗ trợ giảm các triệu chứng của ho và viêm đường hô hấp. Nước sắc Xạ Can còn có tác dụng ức chế khuẩn bạch cầu, khuẩn thương hàn, khuẩn bạch hầu,...
Ảnh: Flavonoid từ cây Xạ Can có tính kháng viêm, kháng virus hiệu quả
Hỗ trợ điều trị ung thư
Polysaccharide có tính kháng viêm, kháng ung thư, kích thích hệ miễn dịch và ngăn ngừa sự phát triển của các tế bào ung thư. Vì vậy, cây Xạ Can là loại dược liệu quan trọng trong điều trị ung thư.
Bảo vệ gan
Tectorigenin trong Xạ Can có tác dụng ức chế biểu hiện của iNOS, IL-1β, COX-2, PGE2, giúp chống oxy hóa, bảo vệ tế bào gan, bảo vệ thành mạch, hạ mỡ máu, hạ đường huyết,...
Khử đờm, giảm ho
Xạ Can có công dụng khử đờm và giảm ho. Flavonoid và terpenoid trong Xạ Can có tính chống oxy hóa cao, giúp giảm tổn thương tế bào, giảm viêm đường hô hấp, giảm ho và giảm đờm hiệu quả. Đặc biệt, một số hợp chất trong Xạ Can còn có tính chống co thắt và tăng sự giãn nở các đường hô hấp.
Ảnh: Xạ Can có tác dụng khử đờm, giảm ho ở cả trẻ em lẫn người lớn
Ngoài ra, cây Xạ Can còn có một số tác dụng khác như trị viêm đường tiết niệu, điều trị đau bụng kinh, giảm đau nhức, trị hen suyễn,... Xạ Can thường được sử dụng trong các bài thuốc liên quan đến hô hấp và một số bệnh lý khác.
3 Bài thuốc nổi tiếng sử dụng Xạ Can
Bài thuốc 1: Cây Xạ Can chữa viêm họng hạt
- Chuẩn bị: 9g xạ can, 16g kinh giới, 12g huyền sâm, 8g bạc hà, 12g sinh địa, 8g cỏ nhọ nồi, 8g tang bạch bì.
- Cách thực hiện: Đun sôi xạ can cùng các loại thuốc khoảng 30 phút, sau đó chắt nước, uống hết trong ngày. Lưu ý, mỗi ngày dùng 1 thang, dùng liên tục cho đến khi thấy các triệu chứng viêm họng hạt đã thuyên giảm (thường từ 2 - 3 tháng).
Bài thuốc 2: Xạ Can khô trị ghẻ lở
- Chuẩn bị: 80g xạ can khô, 80g thăng ma.
- Cách thực hiện: Trước tiên, đem các nguyên liệu nấu với 3 chén nước. Kế đó, chia hỗn hợp thành 2 phần riêng biệt nước và bã. Phần nước để uống, phần bã để đắp lên vết thương khoảng 20 phút rồi rửa sạch lại với nước mát. Bài thuốc trên có hiệu quả tối thiểu từ 3 tháng, người dùng cần kiên trì sử dụng để thấy được kết quả rõ rệt.
Ảnh: Bài thuốc sử dụng Xạ Can trong quá trình điều trị bệnh ghẻ lở
Bài thuốc 3: Củ Xạ Can trị ho có khí, trong cổ họng có nước
- Chuẩn bị: 13 củ xạ can, 120g ma hoàng, 120g sinh khương, 90g khoản đông hoa, 7 quả táo đại, 90g tế tân, 90g tử uyển, 500ml ngũ vị tử và 1 lượng bán hạ vừa đủ.
- Cách thực hiện: Đun sôi ma hoàng với 2 lít nước rồi vớt bọt trắng ra. Sau đó, cho tất cả vị thuốc còn lại vào tiếp tục đun sôi rồi chia làm 3 lần, uống hết trong ngày, mỗi ngày dùng 1 thang. Kiên trì sử dụng bài thuốc trên từ 1 - 2 tháng, bạn sẽ thấy tình trạng ho có khí, trong cổ họng có nước được cải thiện đáng kể.
Trên đây chỉ là một số bài thuốc sử dụng Xạ Can để chữa bệnh. Bên cạnh đó, còn rất nhiều bài thuốc khác sử dụng Xạ Can đang được lưu truyền trong dân gian, có tác dụng khá tốt trong việc điều trị những loại bệnh mà chúng ta thường gặp phải. Việc sử dụng Xạ Can trong điều trị cần phải được thực hiện theo sự hướng dẫn/chỉ định của chuyên gia y tế, tuyệt đối không được tự ý sử dụng để tránh gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn.
Một số lưu ý quan trọng khi sử dụng Xạ Can
Mặc dù Xạ Can có nhiều tác dụng tốt và được sử dụng phổ biến trong nhiều bài thuốc chữa bệnh, nhưng để đạt được hiệu quả nhanh chóng và an toàn nhất khi sử dụng, người bệnh cần chú ý những điều sau:
- Không nên sử dụng Xạ Can trong thời gian dài, những người có thể trạng yếu, phụ nữ có thai hoặc đang bị tiêu chảy.
- Kết hợp Xạ Can dược liệu với chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học.
- Trong quá trình sử dụng những bài thuốc từ cây Xạ Can, nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào gây ảnh hưởng đến sức khỏe, người bệnh cần ngưng sử dụng và tìm đến cơ sở y tế uy tín gần nhất để được thăm khám và xử trí kịp thời.
- Đặc biệt, tuyệt đối không được lạm dụng thuốc với liều lượng lớn, tránh gặp tác dụng phụ không mong muốn. Hoặc, để hạn chế tình trạng này xảy ra, người bệnh có thể sử dụng các loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe có chiết xuất từ cây Xạ Can với liều lượng phù hợp như Heviho.
Heviho - Giải pháp giảm ho, viêm họng từ cây Xạ Can
Bộ đôi Heviho bao gồm Siro Heviho và viên uống Heviho là sản phẩm được chiết xuất hoàn toàn từ các loại thảo dược quý (trong đó có Xạ Can), giúp giảm các triệu chứng viêm đường hô hấp hiệu quả.
Ảnh: Heviho - Giải pháp giảm ho, viêm họng an toàn, hiệu quả
Hiện nay, bộ đôi Heviho đang được phân phối chính thức bởi Công ty Cổ Phần Dược Phẩm Thái Minh, do Bộ Y tế cấp phép lưu hành trên toàn quốc. Vì vậy, bạn có thể tìm mua Heviho tại các nhà thuốc uy tín. Để tiết kiệm thời gian, hãy click vào Điểm bán Heviho để tra cứu thông tin nhà thuốc gần bạn nhất có bán sản phẩm. Hoặc liên hệ đến 1800 1208 để được các dược sĩ của công ty tư vấn và hỗ trợ.
